مقبره و سنگ مزار اوحدي در مراغه
نگاهی به سنگ مزار مقبرة اوحدی مراغی
درآمد:
در رهگذر تاريخ پديده‌هاي گوناگوني از زندگي بشر براي نسل‌هاي آينده به يادگار مانده است و اكنون از پس قرن‌ها، سنگ‌نوشته‌ها مقاوم‌تر از ساير هم‌سلكان خود راويان تاريخ چندصد ساله و فراتر از آن، پيام‌آوران هزاره‌هاي تاريخ گذشتگان ما هستند. وجود سنگ قبر بر روي قبور دورة اسلامي همواره در همة نقاط ايران به چشم مي‌خورد و اين مسأله هرچند در اكثر فرهنگها وجود دارد، در فرهنگ دوران اسلامي و ايران به عنوان يكي از شاخص‌هاي تدفين همواره مد نظر مسلمانان بوده است و با توجه به دستوالعملهاي اسلامي بيشتر مورد توجه قرار گرفته است. به طور كلي ذوق و طبع ظريف ايراني هرجا كه مقدر بوده به نحوي خودنمايي كرده است. در گچ‌بري‌ها و كاشي‌كاري‌ها و در جاجيم و قالي و حتي در كاسه و كوزه‌ها هم مظاهر اين ذوق و هنر ديده مي‌شود. خلاصه هرجا كه نشاني از ايران باشد از هنر ايراني نيز نشانه‌اي وجود دارد. بررسي سنگ‌نوشته‌ها نيز علاوه بر اينكه شخصيت متوفي را معلوم مي‌كند، به ما كمك مي‌كند تا به قلمرو ادبيات آن زمان دست يابيم. شايد به جرات بتوان گفت متنوع‌ترين سنگ‌قبرها در مراغه وجود دارد و اين شايد به دليل وجود سنگ‌هاي نسبتاً مرغوب و پيشينة طولاني هنر حجاري در اين مرز و بوم مي‌باشد. لازم به توضيح است كه در اكثر محله‌هاي باستاني مراغه قبرستانهاي وسيع با سنگ‌قبرهاي متنوع وجود دارد كه نظر هر بيننده را به خود جلب مي‌كند. سنگ‌نوشته‌ها هر چند كه در مفهوم عام به سنگ تاريخ شهرت دارند، اما به لحاظ مفاهيم تاريخي و كاربردي به چند دسته از جمله سنگ يادبود، سنگ فرمان، وقف‌نامه، سنگ محراب و سنگ مزار تقسيم مي‌شوند
مقبرة رکن الدین ابوالحسن مراغی مشهور به اصفهانی عارف و شاعر پارسی گوی نامدار، صاحب مثنوی معروف «جام جم» در میان باغ سرسبزی در شمال مراغه واقع شده است.
صندوق سنگی قبر قبلي وی که سه پله بالاتر از کف باغ قرار گرفته بود، از سنگ کبود معمولی تهیه شده و بر بالای دیواره های شمالی و جنوبی آن عبارت: «هذا قبرالمولی المعظم، قدوة العلماء، افصح الکلام زبدة الانام الدارج الی رحمة الله تعالی اوحد الملّة والدّین ابوالحسن اصفهانی، فی منتصف شعبان سنة ثمانة و ثلثین و سبعمائة» نقر گردیده است.
در سال 1352 از طرف انجمن آثار ملی ایران نماینده‌ای به مراغه اعزام و کمیته‌ای به نام تجدید بنای مقبرة اوحدی از فرهنگیان و معاریف شهر تشکیل و پس از مطالعات لازم اقدام به احداث آرامگاهی جدید به اوحدی نمودند. بنای جدید حاوی آرامگاه و محوطه سازی و کتابخانه بوده كه اكنون به عنوان موزة تخصصي ايلخاني بهره‌برداري مي‌شود. در وسط باغ گنبد زیبایی از بتون آرمه بجای آرامگاه قبلی احداث و سنگ مقبرة قبلی به موزة آرامگاه منتقل گردیده است.
جنس سنگ مزار پلکانی شکل اوحدی از سنگهای رسوبی دانه متوسط به نام ماسه سنگ می باشد. رنگ آن مایل به قرمز است؛ و خط کتیبه های آن خط ثلث است و زبان کتیبه، عربی است. طول و عرض کتیبه در سطح رو به رو 13*121 و در سطح دیگر 13*130 سانتی متر و مکعب اندازه گیری شدۀ آن 174(عرض) و 52(طول) و ارتفاع آن 90 سانتی متر است. چهار سطح آن منقوش است.
در دو سطح آن كه آسيب فراواني ديده‌اند، تزيين هندسي شكل مربعات مقرنس‌كاري شده ديده مي‌شود و در سطوح ديگر تزيينات سادة هندسي وجود دارد. چهار گوشة سنگ را چهار ستون با بدنة مارپيچي زيبا تزيين كرده است. این ستونها در سطح رویی سنگ به صورت مجزّا تبدیل به ستون افراشتۀ منشوری شکل می گردد.
كتيبه‌ها:
سطح رو به رو: «هذا قبر المولا المعظم قدوة العلماء افصح الكلام زبدة الانام الدارج»:
سطح ديگر: «الي رحمة الله تعالي اوحد المله و الدين ابوالحسن اصفهاني في ... منتصف شعبان سنة ثمانة و ثلثين و سبعمائة».
اين وبلاگ صرفا جهت انعكاس برخي آثار و مقالات چاپ شده نويسنده مي‌باشد.