دكتر يوسف بيگ‌‌باباپور

متن عربی از: میر سیّد علی همدانی و ترجمه از: مترجمی ناشناخته (به سال 984 هـ.ق.) با مقدّمه و تصحیح: دکتر یوسف بیگ‌باباپور و دکتر سیّدحسین مرعشی، انتشارات سفیر اردهال، تهران، 1392، 130 صفحه، 8000 تومان. تیراژ 550 نسخه.

سیّد علی بن سیّدشهاب‌الدین حسن همدانی، ملقّب به «امیرکبیر»، متقلّب به «علی ثانی»، متخلّص به «علی»، معروف به «شاه همدان»، و مشهور به «میر سیدعلی»، بنابر آنچه دربارة مدت عمر وی – یعنی هفتاد و سه سال، و تاریخ وفات وی یعنی 786 ﻫ ق، نوشته‌اند، به سال 713 یا 714 ﮬ ق، در شهر همدان زاده شده است.

میر سیدعلی، از افراد برگزیدة خاندان علویان بوده، و به 16 فاصله، به حضرت امام زین‌العابدین (ع) می‌رسیده. همچنین وی در برخی از اشعار خود نام خود را به طور تخلص نیز آورده است. البته در اکثر اشعار «علایی» تخلص کرده ‌است.

برخی از آثار او عبارتند از: آداب و سیر اهل کمال، فارسی؛ اختیارات؛ اخلاق محرم، عربی – فارسی؛ اربعین امیریّه (=چهل حدیث)، عربی؛ اسرارالقلبیه؛ ا‍‍َسرارالنُقَط، عربی – فارسی؛ اعتقادیّه، فارسی؛ اَقْرَبُ الطُّرُق (الی الله)، فارسی؛ اقسام نفوس، فارسی؛ الانسان الکامل – یا – الروح الاعظم، عربی؛ انسانیة (رساله -)، فارسی؛ اَوراد فتحیّه، فارسی؛ بهرامشاهیّه، فارسی؛ بیان حجیةالشهرة (رسالة فی-)؛ تصوّر نهایت و انحصار موجودات فارسی؛ تلقینیة ، فارسی؛ چهل حدیث، فارسی؛ چهل مقام صوفیه، فارسی؛ حقیقت ایمان، فارسی؛ حقیقت محبّت، فارسی؛ حلّ مشکل فارسی؛ خُطبة اَمیریّه؛ داوودیّه، فارسی؛‌ درویش‌نامه= درویشیه، فارسی؛ ده قاعده، فارسی؛ دیوان میر سیّد علی، (یا) اشعار. (الذریعه، ج9، ص765)؛ ذخیرة‌الملوک، فارسی؛‌ذکریة امیریه، فارسی؛‌ رسالات عرفانی؛ رساله در توبه، فارسی؛ رساله در معرفت، فارسی؛ رساله در نماز و احکام آن، فارسی؛ رسالة‌ فی‌التصوف، عربی – فارسی؛‌ رسالة المشیة، فارسی؛‌ رسالة همدانیه، فارسی؛‌ سرالکاملین؛ سیرالطالبین، فارسی؛‌ شرح فصوص‌الحکم، فارسی؛‌ شرح قصیدة بردة بوصیری (ابوعبدالله محمدبن حماد)، فارسی؛‌ شرح قصیدة تائیة فارضیه (= ابن فارض)؛‌ شرح قصیدة عینیة روحیة (ابن سینا)؛‌ شرح کلمات بابا طاهر؛‌ عقبات (یا) قدوسیه، فارسی؛‌ عقلیه یا «حقایق اهل ایقان و عرفان»، فارسی؛‌ علم القیافه، فارسی؛‌ فتوت نامه، فارسی؛‌ فراست (علم-)، فارسی؛‌ فقریّه، فارسی؛‌ مجموعة رسائل؛‌ مختصر در علم نجوم فارسی؛‌ مرآة‌التائبین، عربی؛‌ مَشارب‌الاذواق، عربی، فارسی؛‌ معینیه؛‌ مقالات امیریه، فارسی؛‌ مکتوبات امیریه= نامه‌های همدانی؛‌ مناجات؛  منامیه، فارسی؛ موچلکه = مچلکه، فارسی؛  المؤدّة فی القربی و اهل العبا، عربی؛ الناسخ و المنسوخ فی القرآن (رسالة فی -)، عربی؛ واردات، فارسی، عربی؛ وجودیه، فارسی؛ السبعین فی فضائل امیرالمؤمنین، عربی و چندین اثر دیگر که علمای کرام تعداد آثار او را در حدود صد و هفتاد عنوان نوشته‌اند.

کتاب حاضر، با عنوان سبعین مناقب فی فضائل امیرالمؤمنین (ع) رسالة کوتاهی است به زبان عربی از میر سید علی همدانی، مشتمل بر احادیثی که در فضایل مولای متّقیان امیرالمؤمنین علی (ع) وارد شده است.

در کتابخانه‌های ایران حدود هشت نسخه از این رساله موجود است:

- نسخة کتابخانة آستان قدس رضوی، شمارة 10450، نسخ محمد تبریزی، تاریخ کتابت 999 ق، نک: فهرست الفبایی، ص303.

- نسخة کتابخانة مجلس شورای اسلامی، شمارة 15/172ط، نسخ، تاریخ کتابت قرن 11ق، نک: فهرست مجلس، ج22، ص60.

- نسخة کتابخانة جامع کبیر، شمارة 2/173، نسخ، تاریخ کتابت قرن 10 و 11ق، نک: نشریه، دفتر4، ص406.

- نسخة کتابخانة فاضل خوانسار، شمارة 1/246، نستعلیق محمدعلی بن مظفر حسین، تاریخ کتابت 1206ق، نک: فهرست، ج1، ص217.

- نسخة کتابخانة وزیری یزد، شمارة 2/2323، نسخ، بی‌تا، نک: فهرست، ج4، ص1250.

- نسخة عکسی کتابخانة مرکز احیاء، شمارة 38/964، نستعلیق، تاریخ کتابت قرن 11ق، نک: فهرست عکسی، ج3، ص205.

- نسخة کتابخانة دانشگاه تهران، شمارة 11/1015، بی‌تا، نک: فهرست، ج1، ص198.

- نسخة کتابخانة شخصی دکتر رضا صحت، شمارة 2، نسخ، بی‌تا، نک: نشریه، دفتر7، ص560.(نک: فهرست دنا، ج6، ص38)

اما این رسالة مختصر، ظاهراً تنها یک بار به فارسی ترجمه و شرح شده است که خوشبختانه نسخه‌ای از آن در کتابخانة عمومی مراغه به شمارة 1/92 موجود است. از مترجم آن اطلاعی در دست نیست و خود متن نیز نشانی از آن یافت نمی شود، فقط یکجا به تاریخ تألیف اشاره کرده، گوید: «از تاریخ تألیف این رساله که سنة اربع و ثلاثین و تسعمائه است...»(ص108) که نشان می‌دهد در سال 984 قمری تألیف شده است.

این رساله در ضمن مجموعه‌ای است مشتمل بر دو رساله (رسالة دوم: الاربعون حدیثاً، از: عزالدین حسین جبعی عاملی) و ترجمة سبعین، رسالة اوّل آن مجموعه در 165 برگ می‌باشد. هرچند صفحاتی معدود از مابین نسخة مورد بحث افتاده است، امّا از حیث این‌که نسخة نادری از ترجمه و شرح اثر مزبور است، مهم و حائز اهمیت می‌باشد.

ترجمة سبعین مناقب فی فضائل أمیرالمؤمنین(ع)، متن عربی از: میر سیّد علی همدانی و ترجمه از: مترجمی ناشناخته (به سال 984 هـ.ق.) با مقدّمه و تصحیح: دکتر یوسف بیگ‌باباپور و دکتر سیّدحسین مرعشی، از سوی انتشارات سفیر اردهال در تهران، چاپ اول: 1392، در 130 صفحه، به قیمت 8000 تومان. در تیراژ 550 نسخه منتشر شده است.